Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie uzyskał dyplom w 1965 r. oraz na Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej, Filmowej i Telewizyjnej w Łodzi, której dyplom otrzymał w 1971 r. Doktoryzował się na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach z zakresu literaturoznawstwa w 2004 r.
Autor i scenarzysta filmów dokumentalnych, fabularnych i animowanych, przedstawień Teatru Telewizji i innych widowisk telewizyjnych. Malarz, rysownik, grafik, ilustrator książek, jeden z prekursorów mail art. Założyciel Dyskusyjnego Klubu Filmowego „Kino – Oko” w Katowicach. Od 1965 członek Związku Polskich Artystów Plastyków, od 1971 Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Autor opowiadań, scenariuszy, esejów i szkiców z dziedziny sztuki, filmu i literatury. Autor licznych książek o kulturze, obyczajach i legendach Górnego Śląska.
Był twórcą niezwykle wszechstronnym i w różnorodnych dziedzinach osiągnął mistrzostwo i zasłużone uznanie. Filmoznawcy i archiwiści kina śląskiego przyznają mu miejsce w pierwszym szeregu dokumentalistów unikalnego krajobrazu, kultury i postaci Górnego Śląska. Wyjątkowy, ponadczasowy kunszt realizatorski, talent plastyczny i muzyczny oraz malarskie spojrzenie na plan krytycy doceniali nie tylko w oryginalnej twórczości filmowej, ale także w przedstawieniach Teatru Telewizji i widowiskach realizowanych w katowickim ośrodku z udziałem czołowych aktorów kina i teatru polskiego.
Z wczesnej twórczości filmowej Halora wyróżnia się nakręcony w kolorowej, szerokoekranowej konwencji westernu krótkometrażowy dokument „Pożegnanie kolejki” o likwidowanej wówczas dojazdowej kolejce górniczej kopalni „Siemianowice”, będący zarazem pierwszym filmem w technice cinemascope zrealizowanym w łódzkiej Szkole Filmowej (autorem zdjęć był Michał Bukojemski) oraz „Wzgórze Marsa albo Powrót powstańca śląskiego” – etiuda fabularna osadzona w górnośląskim pejzażu, z głównymi rolami Tadeusza Kwinty i Marii Hornik, którzy trzy lata później pojawili się także pełnometrażowym fabularnym filmie pt. „Opis obyczajów”. W latach 1969–1975 Antoni Halor reżyserował większość filmów i widowisk wspólnie z Józefem Gębskim. „Testament” to jeden z najważniejszych filmów dokumentalnych o obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu opowiedziany prozą Tadeusza Borowskiego, wielokrotnie nagradzany na krajowych i międzynarodowych festiwalach i przeglądach (m.in. nagroda Srebrnego Lajkonika na festiwalu KFF w Krakowie w 1970 r., nagroda na MFF w Tours 1971 r. Inne warte szczególnej uwagi filmy dokumentalne tandemu to m.in. „Czarne-zielone” i „Czarne słońce”, które w realistyczny, chociaż nie pozbawiony humoru sposób opowiadały o pracy górników węgla kamiennego, po wyróżnieniu na festiwalu w Krakowie w 1971 r. zostały zdjęte z ekranu przez cenzurę; „Notatnik 14” (nagroda Brązowego Lajkonika w 1973 r.); „Jeden plus jeden” (nagroda w Tampere oraz najlepszy film roku 1974 na festiwalu w Londynie). Najważniejsze samodzielne filmy reżysera to „Człowiek z laską” (film o generale i wojewodzie Jerzym Ziętku, wyróżniony na festiwalu w Krakowie i uhonorowany Nagrodą Główną w 1979 r. w Łodzi); „Słoneczko jasne zza czarnych gór” (dokumentalny zapis wspomnień i pieśni z aktorskim udziałem sędziwych, ostatnich wówczas jeszcze żyjących powstańców śląskich); „Siedem zegarków Gustawa” (pełnometrażowy, fabularyzowany telewizyjny film dokumentalny o Gustawie Morcinku – I nagroda ZWSD „Epoka” w 1987 roku); „Ulica, o której trochę wiem” – dokument o przemianie obyczajowej, jaka dotknęła górnośląskie osiedla robotnicze na przestrzeni XX wieku, z elementami autobiografii.
Obrazy i grafiki autorstwa Antoniego Halora znalazły miejsce w wielu kolekcjach dzieł sztuki na świecie, w Polsce m. in. w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum Historii Katowic i Muzeum Miejskiego w Siemianowicach Śląskich. W twórczości malarskiej i graficznej artysty powtarzały się m. in. motywy górnośląskiego pejzażu przemysłowego, mityczna góra Meru, przeróżne symbole czasu i przemijania, bezkres nieba i oceanu. Bardzo ważnym elementem jego dorobku plastycznego są dzieła zupełnie unikalne jak wystawiona w Warszawie w 1966 roku „kopertografika” – autorska sztuka ilustracji listów, która wzbudziła gorący odbiór krytyki wyprzedzając swoją epokę na świecie, czy też kunsztownie przetłumaczone, ręcznie napisane, ilustrowane i oprawiane książki.
Na polu działalności kulturoznawczej i literackiej odkrywał i odbrązawiał w swoich filmach i książkach wiele wybitnych postaci zapomnianych przez historię czy takich, których dorobek na niwie polskiej kultury na Górnym Śląsku w czasach jego przynależności do państwa niemieckiego był nieznany lub niedoceniany, jak ks. Norbert Bończyk, Piotr Kołodziej, Ludwik Musioł czy ks. Antoni Stabik. W pracy badawczej poszukiwał zawsze źródeł pierwotnych, współpracując z licznymi instytucjami kultury w regionie – Uniwersytetem Śląskim, Biblioteką Śląską, Górnośląskim Parkiem Etnograficznym i niezliczonymi muzeami i bibliotekami gminnymi oraz instytucjami kościelnymi. Jako znakomity tłumacz i ilustrator przyczynił się również do powstania szeregu publikacji innych autorów. Szczególne miejsce w jego dorobku zajmują tradycyjne śląskie kalendarze, własnoręcznie ilustrowane i redagowane.
Obok szeregu nagród za twórczość filmową, publikacje o folklorze Górnego Śląska przyniosły twórcy Nagrodę Ziemi Bytomskiej im. J. Ligęzy w 1989 r., w 2000 r. został uhonorowany przez Zarząd Województwa Śląskiego Nagrodą im. Karola Miarki. Jego dorobek doceniło także śląskie środowisko literackie, na wniosek którego A. Halor w 2005 r. otrzymał odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Pośmiertnie, z okazji 80 rocznicy urodzin w 2017 r. Antoni Halor został uhonorowany pomnikiem w Galerii Artystycznej miasta Katowice oraz poświęceniem mu izby pamięci i wystawy w Muzeum Miejskim w Siemianowicach.
-
Ostatnie wpisy
Najnowsze komentarze
Archiwa