Henryk Waniek (ur. 4 marca 1942 w Oświęcimiu) – śląski malarz i grafik, pisarz i publicysta, krytyk artystyczny i literacki.

Do Katowic przeniósł się z rodzicami w 1945 roku. Po ukończeniu w 1955 r. Szkoły Podstawowej nr 4 w Katowicach, naukę kontynuował w V Liceum Ogólnokształcącym w Katowicach (1955–1957) oraz w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach gdzie też w roku 1962 zdał maturę. Po maturze pracował przez rok w Domu Książki w Katowicach. W roku 1964 rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Wydział Grafiki w Katowicach. W latach 1965–1966 był hospitantem na Wydziale Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zaangażowany był również w działalność założonego przez Antoniego Halora DKF „Kino-oko”, którego prezesem został w roku 1966. Wcześniej już poznał tam także Andrzeja Urbanowicza i Urszulę Broll.

W latach 60. i 70. oprócz prac w kręgu grupy Oneiron wydawał wraz z A. Urbanowiczem (w dwóch egzemplarzach) krążący po domach i pracowniach malarskich periodyk zatytułowany Nowe Bezpretensjonalne Pismo Święte w Obrazkach. Miał on formę teczki, do której H. Waniek z A. Urbanowiczem wkładali rękopisy, maszynopisy, rysunki, fotografie, nagrania.

W roku 1970 uzyskał dyplom z plakatu u prof. Tadeusza Grabowskiego oraz grafiki artystycznej u prof. Andrzeja Pietscha. Po studiach krótko pracował w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach jako nauczyciel sztuki oraz w Zakładzie Sztuki cieszyńskiej filii Uniwersytetu Śląskiego (1976–1978) w charakterze wykładowcy.

W roku 1976 był stypendystą Rządu Włoskiego na pobyt we Florencji, natomiast w latach 1976–1977 otrzymał stypendium Fundacji Kościuszkowskiej (The Kosciuszko Foundation) w Nowym Jorku. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. Od 1980 r. mieszka i tworzy w Brwinowie pod Warszawą.

Henryk Waniek jest malarzem surrealistą. Realizuje swoje wizje w tradycyjnym malarstwie olejnym, zajmuje się również rysowaniem, grafiką wydawniczą i plakatem oraz sporadycznie scenografią do sztuk teatralnych. Często komponuje symetryczne i koncentryczne obrazy z tradycyjnych atrybutów magii: okien, kielichów, drabin, diabłów, tęczy, spadających gwiazd. Prace jego są pełne są symboliki, alegorii i metafor. Odbiorca jego obrazów jest wprowadzany w nadrealny świat, po którym autor wiedzie go tropem historii, filozofii i alchemii. Prace śląskiego artysty eksponowane były na ponad 100 wystawach zbiorowych; jest również autorem ponad 100 wystaw indywidualnych.

Henryk Waniek jest także pisarzem i znawcą historii, filozofii, religioznawstwa i literatury mistycznej. Jest twórcą kilku książek eseistycznych. Pisze drobne utwory literackie, uprawia krytykę artystyczną. Od 1971 roku publikuje w czasopismach kulturalnych i literackich. Jego twórczość pisarska jest odbiciem jego fascynacji i zainteresowań ezoterycznych i historiozoficznych związanych ze Śląskiem, wpisanych w skomplikowane dzieje tych ziem.

Prace artysty od roku 1967 są praktycznie nieustannie prezentowane na wszystkich liczących się wystawach sztuki współczesnej, tak w kraju, jak i za granicą. Wystawy indywidualne wielokrotnie w Galerii Zapiecek w Warszawie, w Bratysławie, Katowicach, Krakowie oraz jednorazowo w Berlinie, Düsseldorfie, Bielsku-Białej, Jaworznie, Jeleniej Górze, Kielcach, Kłodzku, Lipsku, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Płocku, Poznaniu, Szczecinie, Toruniu, Wałbrzychu, Wrocławiu, Zamościu.

Udział w wystawach zbiorowych wielokrotnie w Berlinie, Częstochowie, Jeleniej Górze, Katowicach, Szczecinie i Warszawie a także jednorazowo w Baltimore, Brukseli, Darmstadt, Dortmundzie, Düsseldorfie, Essen, Hamburgu, Kilonii, Kladnie, Kolonii, Krakowie, Londynie, Lyonie, Malmö, Menton, Monachium, Ostrawie, Paryżu, Santa Barbara, Sztokholmie, Trewirze, Toruniu, Wiedniu i Zakopanem.

Prace artysty posiadają Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Muzeum Narodowe w Kielcach, Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Muzeum Lubelskie w Lublinie, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Muzeum w Wałbrzychu, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Muzeum w Gliwicach, Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze, Muzeum w Chorzowie, Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich, Muzeum Miejskie w Zabrzu, Landskrona Museum (Szwecja), Muzeum Polskie w Rapperswilu (Szwajcaria), Marble Gallery (Londyn), The Kosciusko Foundation, (Nowy Jork). Dzieła artysty znajdują się także w publicznych i prywatnych kolekcjach w Polsce, Anglii, Belgii, Francji, Holandii, Japonii, Kanadzie, Niemczech, Szwecji, USA, Włoszech i innych krajach.

Henryk Waniek podobnie jak w swoim malarstwie, również w literaturze wędruje razem z czytelnikiem po historii, filozofii, alchemii. Jego twórczość literacka, w szczególności eseje, pełna jest alegorii i metafor. Autor wciąż pyta, wątpi, porównuje, wraca do przeszłości. Artysta jest bardzo płodnym pisarzem, eseistą i krytykiem literackim. Od 1971 roku publikował w takich czasopismach literackich i kulturalnych jak:„Dialog”, „Charaktery”, „Literatura na Świecie”, „Na Głos”, „Odra”, „Opcje”, „Projekt”, „Przegląd Polityczny”, „Regiony”, „Sycyna”[3], „Śląsk”, „Twórczość”, „Tygodnik Powszechny”, „Więź” i „Znak”. Swoje felietony zamieszczał również w „Dzienniku Zachodnim” i „Gazecie Wyborczej”. Jest twórcą lub współtwórcą licznych katalogów wystaw artystycznych.